کانال انتقال هوا
فهرست عناوین
کانال انتقال هوا چیست؟
در سیستم‌های تهویه، برای انتقال هوا و رفت‌وبرگشت آن از «کانال انتقال هوا» استفاده می‌شود. درواقع؛ هوای مطبوعی که توسط دستگاه تهویه یا هواساز تولید می‌شود، از طریق کانال انتقال هوا به محیط بیرون فرستاده شده و در آنجا منتشر می‌شود. بنابراین، کانال انتقال هوا یکی از بخش‌های اصلی در فرایند تصفیه است که در تمام انواع دستگاه‌های دمنده، مکنده هوا و بگ فیلتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد این بخش اصلی فقط به تاسیسات مکانیکی خلاصه نمی‌شود و در کارهای دیگر مثل فرایند دفع زباله نیز از آنها استفاده می‌شود.
کانال‌های انتقال هوا از نظر شکل ظاهری، جنس بدنه و متریال بکار رفته، انواع مختلفی دارند و با تنوع زیاد به بازار عرضه می‌شوند؛ اما بطورکلی از نظر مدل، چهارگوش و یا گرد هستند. طی چند سال اخیر، برخی از کانال‌های انتقال هوای پیش‌ساخته نیز به بازار عرضه شده‌اند که به دلیل سبک بودن و نصب آسان، مورد استقبال مشتریان زیادی قرار گرفته‌اند. در ادامه نوشتار به انواع کانال‌های انتقال هوا و مزایا و معایب هر کدام می‌پردازیم. برای آشنایی بیشتر، با ما همراه باشید.
کانال انتفال هوا گروه مهندسین مکانیک کبیر برابر با آخرین استانداردهای کیفی مطابق با سفارش مشتری و در سایزها ، ظرفیت ها و اشکال مختلف طراحی و تولید می گردد.
انواع کانال‌های انتقال هوا بر اساس شکل ظاهری
کانال‌های انتقال هوا بنا به کاربردی که دارند، در شکل‌های متنوع ساخته می‌شوند. دو مورد از پرکاربردترین انواع کانال‌های هوا کانال‌های چهارگوش و کانال‌های گرد هستند.
کانال‌های هوا مدل چهارگوش: رایج‌ترین و قدیمی‌ترین شکل کانال‌های هوا، کانال‌های چهارگوش هستند. اغلب ما کانال انتقال هوا را با همین شکل می‌شناسیم. این نوع از کانال‌ها با توجه به اندازه‌گیری‌های اصلی محل نصب و قرارگیری‌شان، ساخته می‌شوند. در مرحله بعد از اندازه‌گیری، با نرم‌افزارهای تخصصی طرح مورد نظر ترسیم می‌شود و به دستگاه‌های CNC داده می‌شوند تا باتوجه به ابعاد، ورق‌های موردنظر را برش بزند. برای نصب این کانال‌ها به مهارت متخصصان نیاز است و در صورت نصب نامناسب، باید مجدد کانال‌کشی انجام شود.
این شکل از کانال‌های هوا در مقایسه با انواع گرد، انعطاف‌پذیری بیشتری داشته و قابلیت نصب در محیط‌های کوچک را نیز دارند؛ اما از آنجا که از نسل اول کانال‌های انتقال هوا هستند، مشکلات بیشتری دارند؛ مثلا برای عایق‌کاری این کانال‌ها از پشم شیشه استفاده می‌شود که به مرور منجر به بروز مشکلات تنفسی و پوستی می‌شود. به‌دلیل دشواری در نصب، گاهی توسط نصاب دچار آسیب‌دیدگی می‌شود و به مرور مشکلاتی مانند زنگ‌خوردگی در محل آسیب‌دیده ایجاد می‌شود.
کانال هوا مدل گرد
کانال‌های گرد را نمی‌توان در هر فضایی نصب کرد و در مقایسه با کانال‌های چهارگوش، فضای بیشتری را اشغال میکنند. این شکل از کانال‌ها در صنایع ساختمانی کاربرد بیشتری دارند و مناسب فضاهای بزرگ با سقف‌های بلند هستند؛ مانند سوله‌های صنعتی. استحکام و دوام آنها به ضخامت ورق‌های بکار رفته بستگی دارد. کانال‌های گرد عمدتا از ورق گالوانیزه ساخته می‌شوند اما به دلیل شکلی که دارند، نسبت به کانال‌های چهارگوش راندمان بالاتری دارند.
از آنجا که این کانال‌ها گوشه و زاویه‌ای ندارند، هوا درون‌شان به خوبی حرکت می‌کند و سطح صدای تولیدی‌شان پایین‌تر از مدل چهارگوش است. در کنار مزایای که برشمردیم، هزینه تولید و تعمیر کانال‌های گرد بالاتر از کانال‌های چهارگوش است.
کانال‌های انتقال هوای پیش‌ساخته
به‌طور معمول، عایق‌کاری کانال‌های هوا، بعد از مرحله نصب انجام می‌شود و انجام این بخش از کار در فضاهای تنگ و کوچک، دشواری‌های خاص خود را دارد. کانال‌های پیش‌ساخته که از قبل عایق‌کاری شده‌اند، این مشکل را برطرف میکنند و نصب و راه‌اندازی کانال‌ها را تا حد ممکن آسان میکنند. سرعت بالا در نصب، وزن پایین، عمر مفید و دوام بیشتر، دلیل مقبولیت و کاربرد بیشتر این کانال‌ها شده است.
انواع کانال انتقال هوا براساس جنس
کانال انتقال هوا باتوجه به جنس مواد بکاررفته در آنها، انواع مختلفی دارند و زمینه کاربردی‌شان متفاوت است. جنس این کانال‌ها می‌تواند، پارچه‌ای، فلکسیبل، پلاستیکی، گالوانیزه و پلی اورتان باشد. بسته به ابعاد محل نصب و شرایط آب‌وهوایی، هر یک کاربرد مخصوص خود را دارند.
کانال هوای پارچه‌ای
کانال‌های پارچه‌ای از جنس برزنت و یا الاستومری هستند. وزن بسیار کمی دارند و نیاز به عایق‌کاری بعد از نصب نیز ندارند. این کانال‌ها بیشتر در رستوران‌ها، نانوایی‌ها و استخرها کاربرد دارند و اغلب در محیط‌هایی که امکان نصب کانال‌های فلزی وجود ندارد، استفاده می‌شوند. محیط‌هایی مثل سقف‌های شیب‌دار شیروانی که به دلیل وجود ستون در مسیر کانال‌کشی، نمی‌توان از کانال‌های دیگر استفاده کرد. انعطاف‌پذیری بالای این جنس از کانال‌ها و مقاومت‌شان در برابر رطوبت و تغییرات دما، موجب کاربرد بیشترشان شده است.
علاوه بر سقف‌های شیب‌دار، در کانال‌کشی‌های موقت نیز از کانال‌های پارچه‌ای استفاده می‌شود. انواع برزنتی و الاستومری این کانال‌ها در برابر پوسیدگی مقاوم هستند و طول عمر نسبتا زیادی دارند علاوه بر موارد ذکر شده، قابلیت شست‌وشو نیز دارند. متریال بکار رفته در این کانال‌ها از فیبر طبیعی نیست و شست‌وشوی آنها هم به‌صورت دستی و هم در ماشین لباسشویی انجام می‌شود. توجه داشته باشید که برای شست‌وشو حداکثر دما ۴۰ درجه سانتیگراد باشد. از مایع سفیدکننده نیز استفاده نکنید.
اگر کثیفی کانال‌ها از گردوغبار محیط است، بدون نیاز به شست‌وشو و با کمک جاروبرقی می‌توانید تمیزشان کنید. برخی از این کانال‌ها، دو لایه هستند و دلیل آن نیز جلوگیری از تشکیل کندانس روی سطح کانال و کاهش هدررفت سرمایش و گرمایش است. پارچه‌های جدید برخلاف انواع قدیمی‌تر، آنتی‌باکتریال و آنتی‌استاتیک هستند و به‌لحاظ ظاهری نیز تنوع رنگی زیادی دارند.
کانال هوای فلکسیبل
به کانال‌های خرطومی انعطاف‌پذیری که از جنس آلومینیوم هستند و عایق پلی‌استری دارند، فلکسیبل می‌گویند. این کانال‌ها بیشتر دراسپیلت‌ها استفاده می‌شوند و در مناطق شرجی و آب‌وهوای بسیار گرم و یا بسیار سرد، کاربرد بیشتری دارند. سه لایه بودن لوله خرطومی‌ها، مانع از تاثیرگذاری دمای بیرونی کانال بر هوای داخلی آن می‌شود. سرعت بالا و سهولت در نصب، مقاومت در برابر پارگی و افت فشار و آتش‌سوزی از مزایای اصلی این نوع از کانال انتقال هوا هستند. کانال‌های فلکسیبل در انواع متفاوتی به بازار عرضه می‌شوند.
از مدل‌های PVC و برزنتی گرفته تا انواع پلی‌استری و الاستومری، همگی از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردارند. عایق استفاده شده در کانال‌های فلکسیبل الاستومری، دارای ضریب انتقال حرارتی پایین است و مانع انتقال حرارت، صدا و رطوبت از داخل کانال به خارج آن و از خارج به داخل کانال می‌شود. کانال‌های عایق‌دار فلکسیبل یک لایه داخلی از جنس آلومینیوم، یک لایه میانی از عایق موردنظر و یک لایه بیرونی از جنس آلومینیوم ضخیم دارند. عایق‌های الاستومری در مقایسه با عایق‌های پشم شیشه، سالم‌تر هستند و عوارض زیست محیطی ناشی از گردوغبار پشم شیشه را ندارند.
کانال‌های فلکسیبل IFD نیز سه لایه دارند. با این تفاوت که لایه بیرونی‌شان، یک لایه روکش محافظ ضخیم از جنس PVC ضخیم است و کانال‌های فلکسیبل PVC که استحکام کششی بالایی دارند و برای محیط‌های پرگردوغبار، مناسب‌تر هستند. کانال‌های فلکسیبل PU از جنس پلی‌اورتان نرم هستند و با فنر فولادی ساخته می‌شوند. به دلیل مقاومت زیاد در برابر سایش و دمای بالا و مقاومت در برابر پارگی، انعطاف‌پذیری بالا و تنوع در ضخامت بدنه کانال، کاربرد بیشتری دارند. کانال‌های فلکسیبل نسوز از جنس پارچه فایبرگلس با روکش سیلیکون هستند. انعطاف‌پذیری خوبی دارند و به دلیل ساختار محکمی که دارند، در برابر گرمای زیاد مقاوم هستند.
کانال هوای پلاستیکی
این کانال‌ها شباهت زیادی به کانال‌های پارچه‌ای دارند. درواقع، تفاوت اصلی‌شان در جنس بدنه کانال است. وزن کم، خاصیت آنتی‌باکتریالی، تنوع رنگی ، سرعت و سهولت در نصب، کاهش صدا، کاهش ضایعات، مقاومت در برابر پوسیدگی و مقرون‌به‌صرفه بودن از مزیت‌های اصلی این جنس کانال‌ها هستند. کانال‌های پلاستیکی انواع مختلفی دارند که یکی از آنها کانال‌های فلکسیبل pvc است.
برای کاهش زمان نصب و سهولت آن، کانال‌ها را قبلا عایق‌بندی میکنند. کانال‌های پلاستیکی به دلیل خاصیت آنتی‌باکتریالی‌شان، مانع از رشد قارچ‌های سمی در محیط می‌شوند و بطورکلی جایگزین مناسبی برای کانال‌های قدیمی و گالوانیزه هستند. درحال حاضر، تولید کانال‌های پلاستیکی در کشورمان مقرون به‌صرفه‌تر از انواع دیگر کانال‌های هواست.
کانال هوای گالوانیزه
رایج‌ترین و قدیمی‌ترین شکل کانال انتقال هوا، کانال‌های گالوانیزه هستند که از تجهیزات پرکابرد صنعت ساختمان‌سازی به حساب می‌آیند. این کانال‌ها در سیستم‌های تهویه هوا بکار می‌روند و به دلیل استحکام و مقاومت بالا، بهترین گزینه برای کانال‌کشی‌هایی که در معرض نور مستقیم خورشید هستند، محسوب می‌شوند. در شرایط محیطی مرطوب و آب‌وهوای شرجی از ورق‌های استیل و آلومینیوم بجای ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. در گذشته برای نصب این کانال‌ها نیاز به اندازه‌گیری‌های دقیق بود و کانال‌های گالوانیزه به‌صورت دستی ساخته می‌شدند ولی با روش‌های جدید، این مشکل برطرف شده است هرچند که همچنان هزینه ساخت و نصب آنها بیشتر از کانال‌های دیگر است.
برای افزایش استحکام و جلوگیری از پرتی هوا و کاهش سروصدا، کانال‌های گالوانیزه را عایق‌دار میکنند. در گذشته این کار با پشم شیشه انجام می‌شد. امروزه عایق‌کاری کانال‌ها با عایق الاستومری انجام می‌شود. قیمت کانال‌های عایق‌دار کمی بیشتر از کانال‌های بدون عایق است اما در انتقال و هدایت هوا، جلوگیری از نشتی هوا و جلوگیری از هدررفت انرژی، بسیار مناسب‌ترند. کانال‌های گالوانیزه در هر دو شکل گرد و چهارگوش در بازار عرضه می‌شوند.
کانال‌های چهارگوش برای محیط‌های کوچکتر که ارتفاع سقف پایین است، مناسب‌تر هستند. به دلیل گوشه‌ها و زاویه‌ها سروصدای بیشتری تولید میکنند ولی به‌هنگام نصب انعطاف‌پذیری بیشتری دارند. کانال‌های گرد برای فضاهای بزرگ و سالن‌هایی که ارتفاع سقف بالاست مناسب هستند؛ مانند سوله‌ها. سروصدای کمتری تولید میکنند و انعطاف‌پذیری کمتری نیز دارند.
کانال هوای پلی‌اورتان
در ساخت این کانال‌ها از مواد پلیمری به نام پلی‌اورتان استفاده می‌شود. این نوع از کانال‌ها از یک جدار داخلی و نوعی فوم سرد تزریقی ساخته می‌شوند. طرح کانال روی ورق‌های پلی‌اورتان، ترسیم می‌شود. برش‌کاری انجام می‌شود و ورق‌های برش‌خورده با خم‌کن تا نود درجه خم می‌شود. سپس قطعات مشخص بهم وصل می‌شوند و بعد از محکم‌کاری بخش بیرونی کانال با نوار آلومینیومی، تمام درزها گرفته می‌شود. این بخش برای جلوگیری از اکسید شدن فوم پلی‌اورتان، ضرورت دارد. در ادامه، عایق‌بندی مرحله دوم انجام می‌شود تا ذرات پلی‌اورتان در هوا پخش نشوند.
با توجه به مراحل ساخت کانال‌های پلی‌اورتان، این کانال‌ها در شرایط آب‌وهوایی متفاوت نیز مقاومت دارند اما یکی از معایب‌شان این است که اشتعال‌پذیرند و در صورت آتش‌سوزی، گازهای سمی در محیط منتشر میکنند. این کانال‌ها انعطاف‌پذیر نیستند و به شکل چهارگوش ساخته می‌شوند.
